INTERVIEW: Diffusion. Essence de Rabot, een uniek kunstproject, bottelt emoties van Rabot en Tondelier.

Stadsontwikkeling is verbinden en dus wensten Tondelier Development en Stad Gent deze context ook actief in te zetten als achtergrond voor een meerjarig kunstproject in het kader van de Pilootprojecten Kunst in OpdrachtKunst in toekomstgerichte stadsontwikkeling

De historische vervuiling van de Tondelier-site maakt beetje bij beetje plaats voor leven, plaats voor verbinding. De Tondelier-stories brengen sinds 2 jaar het leven op en rond de site in beeld en dit keer geven we het woord aan Danielle van Zuijlen. Bemiddelaar tussen de opdrachtgevers en kunstenaars. Zij begeleidde de zoektocht naar zinvolle verbindingen vanuit de kunst, als mede-ontwikkelaar van een ‘lokale cultuur’. Meerdere kunstprojecten vonden reeds hun weg naar het publiek. Op donderdag 31 januari 2019 werd ook het unieke kunstproject ‘Diffusion. Essence de Rabot’, van Lotte Geeven en Yeb Wiersma, voorgesteld aan het grote publiek in het Designmuseum van Gent. Het resultaat van een bijzonder kunsttraject.

Feromonen in een fles 
“Op 6 oktober 2017 droegen honderd mensen gedurende 24 uur een steriel T-shirt tijdens hun normale, dagelijkse activiteiten,” licht curator Danielle Van Zuijlen toe. “Uit het transpiratievocht trokken de kunstenaars een extract waarmee het geurloos ‘parfum’ werd gedestilleerd. Zo werden de emoties, liefde, haat, … van deze dag vereeuwigd. De kunstenaars vonden inwoners van de Rabotwijk, die grenst aan de Tondelier-site, maar ook voor werknemers uit het nabijgelegen gerechtsgebouw en enkele bouwvakkers bereid om bij te dragen aan het parfum. Voorlopig werd de handgeblazen fles met het destillaat in bewaring gegeven aan het Designmuseum, maar het is de bedoeling dat deze kunstinstallatie een vaste plek krijgt op de Tondelier-site. 

Bij de kunstinstallatie van het parfum in het Designmuseum hoort ook een film. Deze film is de metafoor voor het vangen van al die emoties. Bij de lancering van deze kunstinstallatie kregen alle deelnemers aan het project een sample van ‘hun’ parfum mee naar huis.

Allen daarheen! Tot eind april 2019 kan je deze handgeblazen parfumfles en de video bewonderen in een gratis toegankelijke ruimte van het museum.”

Het initiële idee was om de geur in nieuw opgeleverde appartementen te vernevelen als een soort ritueel, waardoor Tondelier een stukje Rabot in zich zou dragen.  

Meer dan object
Diffusion. Essence de Rabot is slechts een van de kunstprojecten op de Tondelier-site en kadert in een groter verhaal. Alles begon in 2014 met een pilootproject van de Vlaamse Overheid waarbij men op zoek was naar een bredere invulling voor kunst in opdracht. Het project heet toepasselijk ‘Meer dan object’, want de overheid wil aantonen dat kunst meer is dan tastbare voorwerpen.

Tondelier schreef zich in en werd weerhouden, samen met vier andere initiatieven over heel Vlaanderen. De stuurgroep van de Pilootprojecten Kunst in Opdracht vroeg verschillende bemiddelaars om hun visie op de buurt en daaruit kozen de stad Gent en de projectontwikkelaar het voorstel van Danielle van Zuijlen.

Danielles idee voor een blijvend platform in plaats van een enkel kunstwerk sprong eruit en werd weerhouden. Danielle was daarmee niet aan haar proefstuk toe: ze studeerde aan de kunstacademie van Breda en volgde een masteropleiding aan de Glasgow School of Art. Voor ze naar de kunstacademie ging, studeerde ze ook al twee jaar kunstsociologie. Na vijf jaar als kunstenaar gewerkt te hebben in Nederland, verhuisde ze naar Gent, waar ze zich toelegde op een loopbaan als curator. Zo leidt ze heel wat projecten in goede banen.

Wat de vijf kunstenaars verbindt, is de intentie om de toekomstige bewoners van de nieuwbouwappartementen voeling te geven met de geschiedenis en de omgeving. Tondelier mag geen fort in de stad zijn.

Reflectie en verbinding 
Bij dit project vormt Danielle de schakel tussen de projectontwikkelaars en de kunstenaars. “Mijn voorstel was om niet één werk te creëren, maar een platform op te zetten dat tijdens de lange duur van het Tondelier-traject zorgt voor een artistieke reflectie op de ontwikkelingen. Er werden vijf kunstenaars geselecteerd: twee Gentenaars, Kelly Schacht en Stijn Van Dorpe, een Brusselaar, Filip Van Dingenen en twee Nederlanders, Petra Stavast en Lotte Geeven. Zij besloten om niet met elkaar in concurrentie te gaan, maar hun projecten te bundelen tot één verhaal.”

Verbinding is de rode draad, ook bij een ander nog lopend project, dat zal uitmonden in een boek en een film: het werk van Petra Stavast rond de in 2015 overleden pastoor van het Rabot, Koen Blieck. “Koen Blieck was een pastoor die de verschillende gemeenschappen van de multiculturele Rabotwijk met elkaar verbond. Op zijn fiets reed hij door de hele wijk en hij kwam overal, tot in de moskee toe. Kunstenares Petra Stavast wilde iets doen met zijn nagedachtenis, met de betekenis van zo’n persoon die mensen samenbrengt. Het plein had al een andere naam gekregen vanuit de stad, maar werd omgedoopt tot het Koen Blieckplein.”

Het is uitzonderlijk om als kunstenaar bij een commercieel project te worden betrokken. We vonden het dan ook belangrijk om hier kritisch mee om te gaan en vanuit onze eigen voorwaarden te werken, met respect voor de eigenheid van de kunstenaars en hun werk.

Stadsontwikkeling is verbinden
“Officieel stopt het project eind 2019, maar we willen heel graag blijven doorgaan. Er bestaat draagvlak bij de projectontwikkelaar en Stad Gent om door te gaan, maar we moeten nog concreet bekijken hoe we de financiering aanpakken. In het verleden zijn er al heel wat gesprekken en creatieve ideeën rond vervolgfinanciering  geweest, maar de praktische uitwerking daarvan bleek helaas moeilijk.

Hopelijk kunnen we samen tot een oplossing komen, want ik ben er van overtuigd dat dit kunstplatform een echt verschil kan maken. De projecten hebben het potentieel om bij te dragen aan de verbinding met de bestaande buurt en het gemeenschapsgevoel. Met dit interview open ik graag opnieuw de deuren om te komen tot een gesprek tot verderzetting van dit kunstproject met Tondelier Development en Stad Gent, een open uitnodiging zeg maar.”

We kozen er bewust voor om ons onderzoek een beetje in de luwte te voeren. Pas nu er echt concrete resultaten zichtbaar worden, wordt het beter behapbaar voor buitenstaanders.

Bron: foto's en film Design Museum Gent